تاریخچه شب یلدا

سلامی گرم و صمیمی به دوستداران عزیز آنلاین شاپ تیکومو الان که مشغول نوشتن این مقاله هستم سه شب دیگش شب یلداست و به مناسبت این شب اصیل ایرانی به این موضوع میپردازم  که شب یلدا از کجا شروع شد و کلا تاریخچه شب یلدا از کجا آغاز شده؟ پس اگر میخواید درباره تاریخچه شب یلدا یا شب چله بیشتر بدونید حتما تا اخر این مقاله همراه ما باشید. اما لطفا قبل از هر چیزعضو سایت ما بشید تا بتونید از داستان ها و مقالات جذاب مناسبت های ایرانی و همچنین مقالات تخصصی تر در حوضه ی تکنولوژی که درمجله سایت آنلاین شاپ تیکومو موجوده لذت ببرید. شب یلدا یا همون شب چله یکی از قدیمی ترین جشن های ایرانیه که مثل چهارشنبه سوری و عید نوروز از تاریخ و پیشینه ی ایران باستان به یادگار مونده. این شب از تموم شب های سال بلندتره و اجداد  ما هر سال اونو جشن میگرفتند. شب یلدا در واقع از غروب آفتاب در آخرین روز پاییز یعنی 30 آذر شروع میشه و با طلوع آفتاب در اولین روز زمستان یعنی 1 دی به پایان میرسه. حالا بهتون توضیح میدم که یلدا یعنی چی؟ یلدا یک واژه سوریانی به معنای زایش و تولده. سوریانی زبانی بود که بین مسیحیان رواج داشت و این معنا از بررسی و تحقیق در میان واژه ها و کتاب های تاریخی بدست اومده. ابوریحان بیرونی دانشمند همه فن حریف و تقویم شناس از شب یلدا به نام “میلاد اکبر” یعنی تولد خورشید یاد میکنه. دقیقا مشخص نیست که واژه یلدا کی و به چه صورت به زبان ایرانی راه پیدا میکنه؟ از تاریخ این طوربرمیاد: مسیحیان اولیه که در رم زندگی سختی داشتند تعدادیشون به ایران مهاجرت میکنند و به دلیل نزدیکیه فرهنگی، این واژه سوریانی به زبان فارسی راه پیدا میکنه. حالا میریم که توضیح بدیم شب چله به چه معناست؟ با ما همراه باشید:

شب چله یعنی چی؟

شب چله در حقیقت همون شب یلداست چون از فردای این شب، چله ی بزرگ زمستان آغاز میشه و به اون شب چله میگن. ما (نیاکانمون) در زمان های قدیم یه نوع تقویم داشتیم که به اون تقویم چله نگر میگفتیم، این تقویم بیشتر توی کارهای کشاورزی و دام پروری کاربرد داشته. اجدادمون دو موقع از سال رو به نام چله میشناختند چله ی تابستون که از تیر شروع میشده و چله ی زمستون که از دی ماه شروع میشده، چله ها هرکدوم به دو دوره تقسیم میشدند چله ی بزرگ و چله ی کوچیک. 40 روز ابتدایی رو چله ی بزرگ و 20 روز بعد رو چله ی کوچیک میگفتند.

تاریخچه شب یلدا:

تاریخچه شب یلدا به گذشته های بسیار دور برمیگرده اما قدمت دقیقش به طور کلی مشخص نیست. بعضی از باستان شناسان تاریخ شب یلدا رو 7 هزار سال میدونند. اونها به ظروف سفالی دوره ی پیش از تاریخ استناد میکنند. این ظرف دارای نقوش حیوانی مربوط به ماه های ایرانی مثل قوچ و عقربه، البته این نقوش میان کتیبه های باستان شناسی کمیابند اما باستان شناسان معتقدند میشه آیین مربوط به شب یلدا رو تا 7 هزار سال قبل ردیابی کرد. با همه ی اینها مراسمی که بعنوان شب یلدا رسمیت پیدا کرده به حدود 500 سال قبل از میلاد برمیگرده.

زمان ثبت یلدا در تقویم ایرانی

یلدا در زمان داریوش یکم به تقویم رسمی ایران باستان وارد شده تقویمی که برگرفته از گاه شماری بابلی و مصری هاست. حالا به این موضوع میپردازیم که دلایل بر پایی جشن یلدا چیه؟

دلایل برپایی جشن یلدا

خیلی از باورهای کهن ایرانی بر اساس اسطوره ها و شناخت های کیهانی شکل گرفته. روایت های مختلفی از علت شکل گیری جشن یلدا هستش:

1- پیروزی نور بر ظلمت

در دوران باستان زندگی مردم بر پایه ی کشاورزی و دامپروری بود و تغییرات آب و هوا براشون خیلی مهم محسوب میشد. مردم با مشاهده و تجربه،  تغییرات مداوم شب و روز و فصل هارو درک کرده بودند. بشر همیشه کنجکاو پس از کشف چگونگی وقوع یک رویداد به دنبال فلسفه و چرایی اون رویداد میگرده. اجداد باهوش ما تاثیر نور و تاریکی و سرما و گرما رو روی زندگیشون میدیدند و از نتایجی که گرفته بودند به این نتیجه رسیده بودند که نور نماد روز و خورشید نماد آفریدگار و نیکی هستش و برعکس شب و سرما نماد اهریمن و پلیدیه اون ها ازین مشاهدات به این باور رسیده بودند که شب و روز و روشنایی و تاریکی در یک جدال همیشگی بسر میبرند. روزهای بلندتر نشانه ی پیروزی روشنایی و روزهای کوتاهتر نشانه ی غلبه ی تاریکی بودند. به این ترتیب اون ها اخرین شب پاییز که بلندترین شب سال هست رو جشن میگیرفتند، چرا که از فردای اون روزها کم کم طولانی تر میشد و آفریدگار بر اهریمن و نور بر تاریکی پیروز می شد.

2- شب تولد مهر و میترا یا همون خورشید و اغاز خلقت

آیین مهر یا میترائیسم در ایران قبل از دین زرتشت رواج داشت. این آیین بر پایه پرستش میترا یا همون مهر قرارگرفته بود. میترا از ایزدان هند و ایرانی بود که از یک طرف نماینده عشق و محبت و از طرف دیگه واسطه ی بستن پیمان هاست. مهر پرست ها شب یلدا رو شب تولد میترا یا همون ایزد مهر میدونستند. اینگونه که در شبی دراز و سرد ایزد مهر، دریک غار گود و کم ارتفاع ظهور میکنه و خورشید رو به ارمغان میاره، در روایت دیگه: میترا درین شب به جهان باز میگرده، اون ساعات روز رو طولانی میکنه و به این ترتیب برتری خورشید پدیدار میشه.با ما همراه باشید در مقاله تاریخچه شب یلدا در مجله تیکومو

3- در شب یلدا یک پیامبر متولد میشه

در سال 51 پادشاهی اشکانیان که برابر میشه با 196 میلادی اتفاق افتاد. این پیامبر شب هنگام در دریا زاده میشه که دوتا دولفین اون رو از آب بیرون می آورند و در آیین مهر آب اهمیت ویژه ای داشته، حالا به این موضوع می پردازیم که آداب و رسوم شب یلدا چیه؟ پس همچنان با ما همراه باشید:

آداب و رسوم شب یلدا

آداب و رسوم شب یلدا در طول زمان تغییر چندانی نکرده. اولیش هم آتیشه

1- آتیش نماد خورشید

قدیم دور کرسی مینشستند، قدیمی تر از اون آتیشی برپا میکردند و دورش جمع میشدند و الان هم بخاری، شوفاژ و شومینه ها محفل رو گرم میکنند. آتیش در گذشته نماد خورشید بود و به پا کردن آتیش به خاطر پاس داشتنش انجام میشده

2- مثل خوانی و قصه گویی شب یلدا

این یک قضیه ای بوده که از قدیم تا الان رواج داشته و مردم در هر نقطه ای از کشور قصه های مربوط به  فرهنگ خودشون رو تعریف میکردند، مثلا آذربایجانی ها قصه ی حسین کرد شبستری رو تعریف میکردند و خراسانی ها بیشتر از داستان های شاهنامه داستان سرایی میکردند

3- فال حافظ در شب یلدا

معمولا در شب های یلدا بزرگ فامیل دیوان حافظ رو برمیداره و میخونه. گرفتن فال با فال حافظ در شب یلدا به این ترتیبه که مخاطب فال نیت میکنه و بزرگ فامیل این جمله یا جمله ای شبیه این رو میگه: ای حافظ شیرازی تو کاشف هر رازی من طالب یک فالم برمن نذری انداز، بعدش هم بزرگ فامیل فال حافظ رو باز میکنه و فالی که مربوط به نیتشون هست رو میخونه. اگر محتوای شعر مثبت باشه فال رو خوب و اگر نباشه اون رو بد میدونند از اونجایی هم که عمده غزلیات حافظ محتوای عرفانی، عاشقانه و امیدوار کننده داره فال ها معمولا روحیه بخش هستند

4- شاهنامه خوانی

شاهنامه خوانی جزء جدایی ناپذیر دیگه ی شب یلدا در تارخچه شب یلداست و این رسم از دیرباز در ایران رواج داشته، جذابیت شاهنامه خوانی به شیوه ی نقاله خوانی چند برابر میشه، متاسفانه این رسم نقالی در حال نابودیه و باید خیلی خوش شانس باشید که درخانوادتون چنین فردی رو داشته باشید. یکی دیگه از جذابترین و خوشمزه ترین رسوم و نمادهای شب یلدا سفره و خوردنی های اونه

4- سفره شب یلدا

سفره شب یلدا شامل میوه های مخصوص مثل هندونه و خرمالو، آجیل مخصوص و دیگر تنقلات اونه. در شب چله در دوران قدیم سفره ای به نام می یز پهن میکردند و میوه های تر و خشک و آجیل رو روی اون سفره میگذاشتند از دیگر اجزای این سفره میتونیم به آتیش دان، عطر دان، بخوردان و برسم اشاره کنیم. برسم وسیله ای برای دعا خونیه و جنسش از شاخه گیاهی خاص و یا فلز برنز و نقره است. ممنون از همراهیتون با ما در مقاله تاریخچه شب یلدا در در مجله آنلاین شاپ تیکومو